Bach en Palmpasen
Op Palmzondag wordt in Nederland traditiegetrouw de Matthäus-Passion uitgevoerd in het Concertgebouw en op de radio uitgezonden (dit jaar wordt een oudere opname uitgezonden op radio 4). Ik luister ook ieder jaar en bewaar nog cassettebandjes met opnames uit de jaren ’90. Maar eigenlijk is deze passiemuziek voor Goede Vrijdag geschreven. Voor Palmzondag componeerde Bach in 1714 de feestelijke cantate Himmelskönig, sei willkommen (BWV 182). Het was de eerste cantate die hij schreef bij zijn aanstelling als concertmeester in Weimar, hij was toen 29.
Op Youtube staan veel uitvoeringen van Himmelskönig, sei willkommen, ik kies deze keer voor de uitvoering van de J.S. Bach-Stiftung: https://www.youtube.com/watch?v=dc8nT_dHCjk
De tekst van de cantate met een toelichting is te vinden op de website https://www.eduardvanhengel.nl/werken/BWV_182.
Graag wil ik hier wijzen op de prachtige inleidende Sonata, met een glansrol voor de blokfluit (ook in andere delen van deze cantate). In dit instrumentale deel verklankt Bach de intocht van Jezus op een ezel in Jeruzalem (Mattheüs 21). Je kunt de stapjes van de ezel haast letterlijk horen! Hieronder volgt een opname van de Sonata met daarbij het oorspronkelijke manuscript van Bach. In de bovenste notenbalk is de blokfluitpartij mee te lezen: https://www.youtube.com/watch?v=HUErFX2ksXg.
In het openingskoor dat hierop volgt, horen we de menigte Jezus toejuichen en we zien haast voor ons hoe er met palmtakken naar hem wordt gezwaaid. Zie voor dit juichende deel ook de uitvoering o.l.v. John Eliot Gardiner: https://www.youtube.com/watch?v=ePcqLq8NIjg.
Lichter en vrolijker kan Bach haast niet zijn! Gardiner schrijft in zijn toelichting bij dit deel: ‘Seldom is Bach so freshly light-hearted.’
Bij dit juichende deel moest ik denken aan de illustratie van Jezus op de ezel van Kees de Kort uit de reeks ‘Wat de Bijbel ons vertelt’, die leuke boekjes van vroeger.
Ik vond er een mooi artikel over in Trouw (8 april 2019): https://www.trouw.nl/religie-filosofie/wat-gebeurt-er-als-je-de-tekeningen-van-kees-de-kort-naast-eeuwenoude-iconen-zet-dit-is-het-bijbelverhaal~b8f997bc/
Gaandeweg wordt in de cantate steeds meer vooruitgewezen naar het lijden en de kruisiging (zoals in delen 6 en 7: ‘Jesu, deine Passion’). In de komende Stille Week hoop ik enkele delen uit de Matthäus-Passion en Johannes- Passion kort onder de aandacht te brengen op dit weblog.
Marco Goud