‘O Mensch, bewein dein Sünde groß’
Een van de mooiste delen van de Matthäus-Passion vind ik het koor ‘O Mensch, bewein dein Sünde groß’, het slotkoor van deel I (overigens was dit eerder het openingskoor van de Johannes-Passion, in de versie 1725, maar Bach heeft dat later gewijzigd). Het koraal wordt gezongen op de melodie van psalm 36 en 68. Hier volgt een link naar een uitvoering onder leiding van Ton Koopman vanuit de St. Joriskerk in Amersfoort, waarbij het jongenskoor het koraal zingt: https://www.youtube.com/watch?v=2tz9LZRqbQg
Bach maakte van dit koraal een monumentale orgelbewerking in zijn Orgelbüchlein (BWV 622). Misschien is dit wel het allermooiste orgelwerk dat Bach schreef. Het gaat om een zeer indringend en ingetogen stuk, dat zeer langzaam gespeeld wordt (adagio assai). Op het einde bij de laatste maten noteerde Bach zelfs adagissimo, nóg langzamer. [zie de afbeelding van het manuscript uit het Orgelbüchlein]
Op ‘All of Bach’ is een uitvoering te beluisteren en te zien van Erwin Wiersinga (met een achtergrondvideo): https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-622/
Van de toelichting bij dit stuk op de website van de Bachvereniging neem ik het volgende over:
Een orgelwerk zo aangrijpend en ontroerend als deze koraalprelude voor de lijdenstijd is ook voor Bach een zeldzaamheid. Met z’n allen worden we aangesproken op onze verantwoordelijkheid, die wij mensen zoals bekend op een hopeloze manier hebben verzaakt. […]
Als Bach dus in de allerlaatste maat van ‘O Mensch, bewein dein Sünde gross’ na een chromatische twist een hoogst merkwaardige samenklank bereikt, doet hij dat niet zomaar. In dit toch al langzame werk verlaagt hij het tempo hier tot adagissimo, zodat duidelijk wordt hoe vreselijk lang Christus aan dat moordende kruis heeft moeten hangen, en hoeveel pijn dat heeft gedaan. Het is goed voor te stellen dat de gemeente vervolgens met een enorme brok in de keel aan het zingen van dit koraal heeft moeten beginnen. (https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-622/).
Nog enkele bijzondere uitvoeringen van BWV 622 die ik vond op Youtube:
Karl Richter in de Basilika in Ottobeuren op het historische Dreifaltigkeitsorgel: https://www.youtube.com/watch?v=BSTcLtX1654
Cor Ardesch op het Bachorgel in de Grote Kerk in Dordrecht:
https://www.youtube.com/watch?v=aATT2utZpzk
Jan Hage op het Bätz-orgel in de Domkerk in Utrecht (recent opgenomen en online gezet omdat de Zaterdagmiddagmuziek niet meer door kan gaan): https://www.youtube.com/watch?v=5Z-Eb7L3I84
Marco Goud
Reacties
Heb deze Pasen veel over Bach geleerd (en geluisterd)!
Dank!
Verlang nu al naar volgend jaar.
Dank voor jouw tips.
Volgend jaar in de Bethlehemkerk een mooi
project in de VDT met jou als gids?