Advent is voor mij het hoogtepunt van het kerkelijk jaar. Er is schitterende muziek voor deze verwachtingsvolle tijd geschreven. Het mooiste adventslied vind ik het lied ‘Nun komm, der Heiden Heiland’ van Maarten Luther. In ons Liedboek is het te vinden als lied 433: ‘Kom tot ons, de wereld wacht’. Het staat op de liturgie voor de eerste adventszondag als lied na de preek (in het kerstnummer van Rond de Bethlehemkerk schrijf ik ook iets over dit lied). Het heeft heel veel componisten geïnspireerd, zoals Johann Sebastian Bach die op basis van dit lied maar liefst drie cantates (BWV 61, 62 en 36) schreef. Op ‘All of Bach’ zijn mooie uitvoeringen te vinden. Hieronder ga ik kort in op Bachs vroegste adventscantate uit 1714. Hij was toen 29 en werkte als concertmeester in Weimar.

Nun komm, der Heiden Heiland (BWV 61): https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-61/

In de indrukwekkende opening van deze cantate is het koraal ‘Nun komm, der Heiden Heiland’ direct te horen. Het licht (het thema van deze adventsperiode) komt heel mooi aan de orde aan het einde van het recitatief in deel 2: ‘Du kömmst und lässt dein Licht / mit vollem Segen scheinen.’ (vanaf 3:48). Heel mooi vind ik het vierde deel (vanaf 9:32): ‘Siehe, ich stehe vor der Tür und klopfe an’, gezongen door de bas. Bach heeft hier treffend het kloppen op de deur weten te verklanken. Het betreft een verwijzing naar Openbaring 3:20: ‘Zie, Ik sta aan de deur, en Ik klop; indien iemand Mijn stem zal horen, en de deur opendoen, Ik zal tot hem inkomen, en Ik zal met hem avondmaal houden, en hij met Mij.’ In het slotkoraal gebruikt Bach de melodie van het bekende lied ‘Wie schön leuchtet der Morgenstern’ (lied 518 in het Liedboek). De cantate eindigt verwachtingsvol: ‘Deiner wart ich mit Verlangen.’

Het kloppen op de deur wordt in een oudere opname o.l.v. Karl Richter onnavolgbaar gezongen door Dietrich Fischer-Dieskau (vanaf 10:50): https://www.youtube.com/watch?v=f6epg-zk_s0

De overige delen van deze uitvoering zijn uiteraard ook het beluisteren waard. En er zijn meer schitterende uitvoeringen. Eduard van Hengel verwijst naar maar liefst 15 uitvoeringen (https://www.eduardvanhengel.nl/werken/BWV_61)!

Daarnaast schreef Bach veel orgelstukken op de melodie van ‘Nun komm, der Heiden Heiland’. Heel bekend is BWV 659 (https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-659/). Er is ook een pianobewerking van gemaakt door Busoni die door veel beroemde pianisten is uitgevoerd: Dinu Lipatti, Vladimir Horowitz, Alfred Brendel en vele anderen. Ik laat hier een ingetogen uitvoering van de legendarische pianist Lipatti horen: https://www.youtube.com/watch?v=0AgzkHUw5No

Een van Bachs kleinere koraalbewerkingen over dit lied is de fughetta BWV 699. Het maakt onderdeel uit van de ‘Leipziger Choralfughetten’ voor Advent, Kerst en Nieuwjaar (BWV 696-704). Hier volgt een uitvoering van Marie-Claire Alain: https://www.youtube.com/watch?v=Ck7Rx0QCTXM

Ik speel dit stuk sinds mijn orgellessen uit mijn jeugdjaren en hoop dat ook weer te kunnen doen op eerste adventszondag in de Bethlehemkerk.

In volgende bijdragen in deze adventsperiode wil ik graag schrijven over andere cantates en orgelstukken van Bach en over andere componisten – zoals Hugo Distler – die zijn geïnspireerd door onder meer dit bijzondere adventslied.  

Marco Goud   

You have no rights to post comments