Het lied van intocht op 2e adventszondag was lied 439: ‘Verwacht de komst des Heren’, een van de bekende advenstliederen. Op 3e adventszondag besloten we de dienst met lied 452: ‘Als tussen licht en donker’. Misschien heeft u toen wel gehoord dat dit lied op dezelfde melodie als 439 wordt gezongen. Het gaat om de melodie van het Duitse lied ‘Von Gott will ich nicht lassen’ uit het Tabulatur-Buch (1650) van Samuel Scheidt, een leerling van Jan Pieterszoon Sweelinck.
Dat lied gaat weer op terug op een ouder volksliedje: ‘La Monica’, een liedje waarin een meisje haar moeder smeekt om niet naar het klooster te worden gestuurd (zie ook http://www.bach-cantatas.com/CM/Monica.htm). Dit lied was erg populair in de 16e en 17e eeuw en had een enorme verspreiding in Europa. Als er toen een Top 2000 had bestaan dan zou dit lied zeker bij de eerste tien nummers hebben gestaan! Er bestaan heel veel varianten van, ook een Nederlandse variant in het manuscript van Susanne van Soldt, een verzameling klaviermuziek van een Nederlandse koopmansdochter uit de 16e eeuw. Daarin vinden we dit lied onder de aanduiding ‘Almande de La nonette’. Tijdens de dienst van 3e advent speelde ik dit als voorspel bij het slotlied 452.
Een uitvoering op klavecimbel: https://www.youtube.com/watch?v=vBHbLPNXUNw
En een uitvoering op orgel: https://www.youtube.com/watch?v=INwrkRs1SY4
Na deze dienst op 3e advent speelde ik de koraalbewerking ‘Von Gott will ich nicht lassen’ in een bewerking van Johann Michael Bach (1648-1694): https://www.youtube.com/watch?v=y-YBm_uqkuo
Johann Michael Bach was de vader van Bachs eerste vrouw Maria Barbara. Het verhaal gaat dat zij bij de jonge Johann Sebastian Bach, die toen organist was in Arnstadt, op het orgelbalkon kwam om te musiceren, terwijl dat verboden terrein was voor vrouwen in die tijd. Bach werd berispt door de kerkenraad! Gelukkig zijn de tijden veranderd.
Er zijn eindeloos veel meer bewerkingen op deze koraalmelodie. Enkele voorbeelden:
Dieterich Buxtehude (BuxWV 220): https://www.youtube.com/watch?v=Kp04QETqOes
Johann Sebastian Bach (BWV 658): https://www.youtube.com/watch?v=aieXS06QiKk
Ik besluit met een eigentijdse bewerking van de Nederlandse componist Bert Matter, geïnspireerd door minimal music: https://www.youtube.com/watch?v=mPnikpnfgN8
Voor de liefhebbers: de organist Berry van Berkum nam twee cd’s op met allerlei orgelbewerkingen over La Monica (verschenen bij Educa Muziek en Toccata Records).
Marco Goud
Reacties
Wat leuk om weer iets nieuws te horen. Ik kende de achtergrond niet van 'La Monica'. Bijzonder dat je ons de klavecimbel uitvoering hiervan laat horen. Ik ben iets minder gecharmeerd van de bewerkingen van Bert Matter, maar smaken verschillen. Gelukkig zijn we het er wel over eens dat vrouwen op het orgelbalkon mogen komen ;)
Ik wens je vanaf deze plek vast bijzonder goede Kerstdagen toe en een muzikaal 2021!
Fijn om deze achtergrondinformatie over bovenstaande Adventsmuziek te lezen!
Verheug me op de volgende blog.
Hartelijke groeten,
Herma