Voor de jaarwisseling componeerde Bach enkele koraalbewerkingen die hij opnam in zijn Orgelbüchlein, een manuscript met orgelstukken voor het kerkelijk jaar.
Een ervan is Das alte Jahr vergangen ist (BWV 614). Een heel bedachtzaam en ingetogen stuk, hier gespeeld door Bart Jacobs in de Sint-Bavo in Haarlem op het beroemde Müller-orgel: https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-614/
Het lied ‘Das alte Jahr vergangen ist’ stond als gezang 396 (‘Het oude jaar is nu voorbij’) in het Liedboek voor de Kerken (1973) in een vertaling van Ad den Besten. In het nieuwe Liedboek is het niet opgenomen.
Bijzonder is dat Bach in deze sobere compositie het oude jaar haast letterlijk uitwuift met een motief aan het einde van het stuk (2:21 e.v.), zoals Bart Jacobs vertelt in de achtergrondvideo.
Een heel vrolijk en opgewekt stuk voor het nieuwe jaar in Bachs Orgelbüchlein is In dir ist Freude (BWV 615). Hier gespeeld door Theo Jellema in Goslar: https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-615/
Wij kennen deze melodie van het Pinksterlied ‘Geest van hierboven’ van Muus Jacobse (Liedboek 675). De melodie is oorspronkelijk afkomstig van een Italiaans liefdesliedje ‘A lieta vita’ van Giovanni Gastoldi (zoals ook lied 439 terugging op een populair liedje, ‘La Monica’, waar ik in een vorig blog over schreef). Dat liedje klinkt als volgt: https://www.youtube.com/watch?v=4ep7A1A-rMM
Zo zien we bij Bach heel verschillende muzikale sferen rondom de jaarwisseling: van heel ingetogen en bedachtzaam naar heel vrolijk en feestelijk. Misschien is dat wel herkenbaar. Voor velen zal de jaarwisseling sober zijn, terugkijkend op een moeilijk jaar, maar hopelijk ook met herinneringen aan mooie, vrolijke momenten en met zicht op een voorspoediger nieuwjaar. Ik wens u een goede jaarwisseling en alle goeds voor het nieuwe jaar!
Marco Goud
Reacties
Dat is nog eens jubelend het nieuwe jaar ingaan met het vrolijke "In dir ist Freude". Heerlijk, dat kunnen we deze dagen goed gebruiken. Evenals het lied 'A lieta vita', ik word hier heel blij van. Dank je wel voor het delen in je blog.
Ik wens je een bijzonder goed gestemd 2021!
Marlene Erdmann