In mijn blog over Bach, Luther en Pinksteren van vorig jaar (Bach als troost 10) ging ik niet in op Bachs motet Der Geist hilft unser Schwachheit auf (BWV 226). Graag doe ik dat nu alsnog. Voor de komende dienst van 1e Pinksterdag staat namelijk Romeinen 8:18-27 op het leesrooster. De laatste twee regels 26-27 uit deze passage uit Paulus’ brief aan de Romeinen vormen het uitgangspunt voor Bachs motet Der Geist hilft unser Schwachheit auf. Een uitvoering hiervan is te horen op de website van de Nederlandse Bachvereniging: https://www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-226/.
Bach volgt in het eerste deel van dit motet de tekst van Romeinen 8:26-27 letterlijk. Het is heel bijzonder wat Bach hier met de muzikale uitbeelding van het woord ‘Geist’ doet. In de achtergrondvideo van de Bachvereniging zegt de bas Sebastian Myrus hierover: “Wat Bach met deze tekst doet, is virtuoos. Hij laat meteen alles dansen.” De tekst luidt als volgt:
Der Geist hilft unser Schwachheit auf,
denn wir wissen nicht, was wir beten sollen,
wie sich’s gebühret;
sondern der Geist selbst vertritt uns aufs beste
mit unaussprechlichem Seufzen.
Der aber die Herzen forschet,
der weiss, was des Geistes Sinn sei;
denn er vertritt die Heiligen
nach dem, das Gott gefället.
Het tweede deel (tevens slot) van dit korte motet bevat de tekst van het derde couplet van Luthers Pinksterlied ‘Komm, Heiliger Geist, Herre Gott’:
Du heilige Brunst, süsser Trost,
nun hilf uns, fröhlich und getrost
in deinem Dienst beständig bleiben,
die Trübsal uns nicht abtreiben.
O Herr, durch dein Kraft uns bereit
und stärk des Fleisches Blödigkeit,
dass wir hie ritterlich ringen,
durch Tod und Leben zu dir dringen.
Halleluja, halleluja.
In de vertaling van Ad den Besten luidt deze bemoedigende tekst als volgt (opgenomen als gezang 240 in het Liedboek voor de Kerken 1973, jammer genoeg niet opgenomen in het nieuwe Liedboek uit 2013):
Gij heilige gloed, zoete troost,
wees met ons, dat wij onverpoosd
en vrolijk U ten dienste staan,
dan drijft ons niets bij U vandaan.
Schenk, Heer, ons kracht van uwe kracht,
geef ons de moed, geef ons de macht,
de goede strijd hier te strijden,
tot eindlijk Gij ons zult bevrijden.
Halleluja, halleluja!
Ten slotte wil ik graag nog wijzen op mijn favoriete opname van dit motet door Collegium Vocale Gent onder leiding van Philippe Herreweghe: https://www.youtube.com/watch?v=XT5zRdmL8rg. Ik vroeg me de afgelopen dagen bij het schrijven af waaróm ik deze uitvoering zo mooi vind. Ik bedacht na herhaaldelijk luisteren en vergelijken van verschillende opnames dat dat vooral komt door de rust (ruim een minuut langer dan die van de Bachvereniging, zo zijn de adempauzes in het slotkoraal vanaf 6:30 weldadig) en de gedetailleerde aandacht bij de uitvoering voor de tekst.
Ik hoop dat Bachs muziek en deze teksten bemoedigend en een troost mogen zijn in deze tijden.
Goede Pinksteren!
Marco Goud, organist
Reacties
Dank voor jouw toelichting hoe Bach in deze prachtige cantate deze tekst heeft verwerkt. Ga de opnamen die ik heb weer eens beluisteren en ervan genieten. Misschien nog wel meer dan anders.
Ook voor jou een mooi Pinksterfeest gewenst!
Dank je wel! Ben nu helemaal geïnspireerd door de tekst die je schrijft: "Wat Bach met deze tekst doet, is virtuoos. Hij laat meteen alles dansen." Prikkelt direct mijn eigen fantasie dat dingen soms zo mooi bij elkaar kunnen komen (volgende week zou de danskerk zijn (verplaatst naar later moment dit jaar ivm de uitdagingen van deze tijd)). Ik denk wanneer de danskerk komt, ik aan deze blog terug denk. Dank voor deze muzikale inspiratie voor Pinksteren. We gaan vol vuur verder. Verheug mij al op het Leeflang jubileum concert dat je op zaterdag 11 september in de Bethlehemkerk organiseert.